Cẩu tích là gì? tác dụng, cách dùng và những lưu ý quan trọng

Cây cẩu tích (cây lông cu li) thuộc họ quyết thực vật, cây thường có chiều cao thấp và yếu. Tuy nhiên, cây cũng có thể cao tới 2,5-3m. Vì có chiều cao thấp như vậy nên thường mọc ở dưới cùng các thảm thực vật. Có một lớp lông dải màu vàng phủ ngoài rễ cây, làm người ta lầm tưởng đó là một con cu li.

Tác dụng của cây cẩu tích

Tác dụng của cây cẩu tích

Cùng tìm hiểu về tác dụng và cách dùng cây cẩu tích ngay nào!

1. Tìm hiểu về cây cẩu tích

1.1. Đặc điểm của cây

Cuống lá của cây cẩu tích rất dài (1-2m) và có màu nâu. Riêng phiến lá dài tới 3m và có chiều rộng từ 60-80cm. Lá của nó lớn bao gồm các lá nhỏ gọi là lá lông chim, lá lông chim này dài 30-60cm có hình trái xoan. Các lá lông chim xếp thành 2 giải, xếp thành nhiều đoạn thuôn, hẹp và nhọn ở cuối đầu giống như mũi giáo.

Lá có 2 màu khác nhau ở 2 mặt: phía trên màu xanh thẫm, màu lục lơ ở phía dưới. Tuy các gân của các lá chét có lông len nhưng phần trục lá lại không có lông. Trên gân giữa lá bậc 3 có các ổ túi bào tử màu nâu(1 hay 2 hoặc có khi 3 hay 4 ổ túi). Ổ túi bao tử có 2 môi chênh nhau: ở ngoài hình cầu, ở trong hẹp và thuôn hơn.

1.2. Sự phân bố của cây cẩu tích

Cây mọc nhiều ở các dải núi vùng núi tây Bắc như:Lào Cai, Lai Châu, Sơn La, Điện Biên, Hòa Bình, Thanh Hóa …..và rải rác ở các vùng núi khác ở nước ta.

Cây cẩu tích có tác dụng gì?

Cây cẩu tích có tác dụng gì?

1.3. Hình thức chế biến và thu hái

Khi thu hái người dân thường chỉ lấy phần bẹ và những vùng có lông vàng bao phủ của cây, chặt bỏ toàn bộ cành cây. Việc thu hái diễn ra quanh năm.

Cây cu ly sau khi đã được đào từ rừng về và rửa sạch, người dân lấy phần củ và lông vàng được thái thành miếng nhỏ phơi khô để làm thuốc, còn phần rễ cắt bỏ.

Nguồn cẩu tích đang được báo động bắt đầu khan hiếm bởi người dân Hòa Bình ồ ạt đi đào cẩu tích bán cho Trung Quốc.

1.4. Bộ phận sử dụng của cẩu tích

Người ta thường dùng đoạn thân rễ có màu nâu hoặc nâu hơi hồng (4-10cm) để làm thuốc. Việc thu hái phần thân rex này thường được diễn ra vào mùa hạ hay đông. Người ta sẽ cạo hết lông cu li (kin mao) để riêng làm thuốc.

Người ta có thể dùng phần thân rễ có chồi lõm, mặt gồ ghề, có chất cứng và khó bẻ gãy để là thuốc bằng cách đốt hay rang thân rễ với cát nóng sao cho cháy hết hết lông, sau đó đem đi ngâm và rửa sạch với nước, rồi đem đồ cho mềm để thái lát đem đi làm khô. Sao vàng chúng để dùng sau khi dược liệu đó được tẩm với rượu.

Thuốc này dùng có vị đắng và dễ bị mốc nên nhớ bảo quản nơi khô ráo.

2. Những tác dụng cây cẩu tích mang lại

Đối với những người muốn dùng cẩu tích làm phương thuốc trị liệu thì một ngày bạn nên dùng 10-20g cẩu tích ở dạng thuốc sắc.

Đối với mỗi người bệnh khác nhau thì liều dùng cẩu tích cũng sẽ khác nhau. Tùy theo độ tuổi, tình trạng sức khỏe và một số vấn đề khác thì liều dùng cũng sẽ được thầy thuộc và bạn sĩ xem xét khác nhau. Vì vậy hãy thảo luận với họ trước khi dùng nhé.

2.1. Dược liệu cẩu tích 

Thân rễ cẩu tích có tác dụng chống viêm, ức chế giai đoạn viêm cấp tính, tuy nhiên đối với giai đoạn viêm mãn tính lại tác dụng rất yếu.

Cẩu tích có tác dụng bổ can, thận, mạnh gân xương, trừ phong thấp bởi vị đắng ngọt và tính âm của nó.

Theo kinh nghiệm dân gian, những người bị thấp khớp, tay chân nhức mỏi, đau lưng, đau dây thần kinh, đi tiểu nhiều ở người lớn tuổi và phụ nữ bị khí hư bạch đới có thể dùng thân rễ cẩu tích.

 Ngoài những tác dụng trên, thân rễ cẩu tích còn được dùng để chữa đau dây thần kinh hông, bị tiểu rắt, tiểu són không cầm được hay phụ nữ có thai đau khắp người.

Có nên sử dụng cẩu tích trị bệnh

Có nên sử dụng cẩu tích trị bệnh

Người có vết thương, vết đứt tay chân có thể dùng lông vàng phủ quanh rễ của cẩu tích dùng đắp lên vết thương để cầm máu. Bởi vì tác dụng của các lông này là sẽ giúp đông máu nhanh do nó có thể hút phần huyết thanh trong máu và giúp hỗ trợ tạo thành cục máu đông.

Theo một số tài liệu nghiên cứu tại nước ngoài, thân rễ cẩu tích có tác dụng trị giun, đau lưng và làm thuốc bổ. Theo cơ chế cơ học những lông phủ quanh thân rễ có tác dụng cầm máu nhanh.

2.2. Những bài thuốc sử dụng cẩu tích

2.2.1. Điều trị bệnh tê tay chân, phong thấp

Một ngày uống 2 lần 200ml nước được sắc từ cẩu tích (20g), 8g ngưu tất, mộc qua (12g), 8g tang chi, tùng tiết( 4g), 8g tục đoạn , đỗ trọng (8g), 12g tần giao, quế chi 4g với 600ml nước, để trị bệnh tê tay chân, phong thấp.

2.2.2. Chữa thận yếu

Những người bị thận yếu có thể dùng 20g cẩu tích, rễ gối hạc 12g, củ mài 20g, rễ cỏ xước 12g, bổ cốt toái 16g, dây đau xương 12g, thỏ ty tử 12g, tỳ giải 16g, đỗ trọng 16g sắc với nước uống hàng ngày.

2.2.3. Có tác dụng với người đau nhức lưng

Nấu 600ml nước với các loại dược liệu như cẩu tích 15g, ngưu tất 10g, đỗ trọng 10g, sinh mễ nhân 12g, mộc qua 6g thành 200ml thuốc sắc, uống 3 lần trong ngày để trị bệnh đau nhức lưng. Nếu bạn uống được rượu có thể cho thêm vào trong thuốc sắc 20ml rượu để uống.

Tác dụng trị bệnh của cẩu tích

Tác dụng trị bệnh của cẩu tích

2.2.4. Tác dụng chữa trị bạch đới, di tinh, thận hư

Sắc nước uống các loại thảo dược sau cẩu tích 16g, thục địa 12g, đỗ trọng 10g, 8g ô dược, 8g củ súng, 8g dây tơ hồng sao, 8g quả kim anh để trị bệnh bạch đới, di tinh, thận hư.

2.2.5. Điều trị bại liệt, co quắp

Đem tất cả loại thảo dược sau cẩu tích 16g; tục đoạn, cốt toái bổ mỗi vị 12g; độc hoạt 10g, 4g xuyên khung, 4g bạch chỉ sắc lấy nước uống để trị bại liệt, co quắp.

2.3. Ngâm rượu

Theo kinh nghiệm dân gian, có thể ngâm rượu độc vị hoặc ngâm kết hợp cẩu tích với các vị thuốc khác.Ta cần làm sạch hết lông, sao vàng cẩu tích, rồi hạ thổ mới tiến hành ngâm độc vị.

3. Những điều cần lưu ý

Cẩu tích có tính độc thấp. Tuy nhiên, có những người không được sử dụng loại dược liệu này như những người bị thận hư nhiệt, nước tiểu vàng.

Bất cứ loại thuốc nào cũng vậy, bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng rồi mới cân nhắc bạn được gì và mất gì khi sử dụng cẩu tích nói riêng và các loại thảo dược nói chung.

3.1. Mức độ an toàn 

Khi đang mai thai hay cho con bú bạn muốn dùng cẩu tích thì nên hỏi ý kiến bác sĩ và thầy thuốc vì thực sự chưa có đầy đủ thông tin sử dụng cẩu tích trong thời gian này.

3.2. Tác dụng phụ

Bạn nên hỏi ý kiến của bác sĩ trước khi dùng cẩu tích trong quá trình sử dụng các loại thuốc khác vì cẩu tích có thể tương tác với các thành phần dược liệu có trong thuốc.

4. Lời Kết

Trên đây là một số thông tin về cây cẩu tích nhưng bạn cần lưu ý rằng những thông tin nhân viên y tế có thể tham khảo, người bệnh không được áp dụng phương pháp này để chữa bệnh này một cách tùy tiện mà phải hỏi ý kiến bác sĩ.

5/5 - (2 bình chọn)
5/5 - (2 bình chọn)