21 tác dụng của Nhân Trần – sức khỏe, làm đẹp và hơn thế

Cây nhân trần từ lâu đã là loại dược liệu thiết yếu đối với nhiều người. Công dụng chủ yếu của nó được nhiều người biết đến là thanh nhiệt cơ thể. Mà cách dùng thuận tiện nhất chính là nấu nước từ cây nhân trần để uống.

Hiện nay vẫn có nhiều gia đình chọn nhân trần là thức uống chính cho mọi người. Thậm chí 1 cốc nhân trần bỏ đá cũng ngon lành tuyệt vời vào mỗi dịp hè. Ấy vậy mà nhân trần còn có nhiều công dụng hơn là làm mát cơ thể đấy! Các công dụng này có thể nhiều người không biết.

Nhưng khi đọc được bài viết này tin chắc các bạn sẽ khám phá ra thật nhiều bài thuốc thu vị của cây nhân trần. Đồng thời biết được công dụng của cây nhân trần như thế nào? Cùng chúng mình tìm hiểu nhé! 

Mục lục

1. Nhân trần là cây gì? Đặc điểm của cây nhân trần ra sao?

Hiện tại nhân trần có 3 loại. Dưới đây là đặc điểm của từng loại:

  • Người miền Bắc gọi là nhân trần còn miền Nam gọi là nhân trần đực. Ngoài ra cây này còn có tên là hoắc hương núi, chè cát, tuyết hương lam, chè nội… Nhưng tên khoa học của nó chỉ là Adenosma glutinosum L. Dure. Người ta xếp cây này vào giống thực vật thuộc họ hoa mõm chó hoặc họ mã đề.
  • Còn giống nhân trần bồ bồ có danh pháp là Adenosma captitatum Benth. Đây cũng là giống cây nằm trong họ mõm chó.
  • Còn loại nhân trần tím thì có danh pháp là Adenosma bracteosum Bonatti. Loại cây này có thân cành đều màu tím đỏ. Đây cũng là giống cây nằm trong họ mõm chó.

Ở bài viết này thì chúng ta cùng tìm hiểu loài nhân trần đực. Đây cũng là loài phổ biến nhất.

1.1 Nhận dạng cây nhân trần

Cây nhân trần là cây thân thảo có vòng đời dài. Chiều cao của cây chỉ tầm 50 đến 100cm mà thôi. Thân cây tròn rỗng và có lỗng mỏng bên ngoài. Lá cây mọc cách nhau, thuôn dài. Đầu lá hơi  nhọn, mép lá có răng cưa. Lá của cây có lông và nổi rõ gân lá. Cả cây nhân trần đều có mùi thơm hấp dẫn.

Hoa mọc thành từng chùm ở đầu cành hoặc là kẽ lá. hoa của cây nhân trầm màu xanh tím. Hoa giống hình chuông với đài hoa có 5 cánh. Hoa tàn thì cây nhân trần cho quả cứng giống hình quả trứng nhưng nhỏ hơn và có màu vàng. 

1.2 Cây nhân trần có nhiều ở đâu? Người ta thu hái cây nhân trần như nào?

Hầu như ở các nước khí hậu nhiệt đới đều có nhân trần. Hoặc 1 số đảo lớn ở châu Á cũng có loại cây này.

Tại Việt Nam đây là giống cây mọc hoang. Những khu vực ở đồi, nương hay rẫy đều có. Người ta cũng có trồng nó ở đồi. Một số khu vực có nhiều là Vĩnh Phúc, Bắc Giang, Phú Thọ,…

Cây nhân trần người ta dùng toàn thân cây để làm thuốc.

Người ta thu hái nhân trần khi cây đang ra hoa. Nghĩa là vào độ thoáng 4 đến tháng 7. Thu hái xong người ta sẽ rửa sạch rồi đem phơi ở nơi râm mát. Phơi xong thì cất vào nơi nào thoáng mát, tránh ẩm ướt để bảo quản.

2. Khám phá công dụng của nhân trần trong các bài thuốc dân tộc

Ngay từ thời xa xưa người ta đã dùng cây nhân trần để trị bệnh. Hay nói đúng hơn là dùng nó rất nhiều trong cuộc sống. Đến tận ngày nay các bài thuốc đó vẫn được áp dụng. Chỉ là theo một cách đơn giản hơn là nấu nước uống mà thôi. Nhìn chung công dụng của cây nhân trần thì có khá nhiều. Các bài thuốc từ cây nhân trần cũng rất tốt. Nhưng cũng cần dùng nó phù hợp với tình trạng bệnh mới tốt được. Dưới đây là các bài thuốc dân gian từ cây nhân trần mà bạn có thể tham khảo để áp dụng. 

Theo Đông y nhân trần cay, đắng mà lại ấm. Nhưng lại có mùi thơm rất dễ uống. Chính vì thế nó được dùng để thanh nhiệt cơ thể, giảm ngứa, giảm viêm nhiễm tốt.

1. Vàng da do viêm gan lâu ngày hay mới bị

Bài 1: Thái nhỏ 1 nắm nhân trần ra rồi đem hãm với nước sôi trong bình khoảng nửa tiếng. Sau đó khi uống có thể thêm đường phèn vào uống như trà.

Bài 2: Đầu tiên cũng lấy 30g nhân trần đem nấu nước. Sau đó chắt lấy nước rồi thêm 1 nắm gạo lứt vào để nấu cháo. Khi nào cháo chín nhừ thì thêm đường vào cho vừa miệng ăn là được. Riêng món cháo này được đánh giá là tốt cho người bị viêm gan đang cần hồi phục sức khỏe.

2. Viêm gan dẫn đến sốt và vàng da

Cách 1: Trà khô 30g, sinh đại hoàng 60g, nhân trần 3 lạng. Đem các nguyên liệu nghiền bột rồi khi uống lấy khoảng 30g đem hãm với nước sôi để uống như trà. 

Cách 2: Sinh thảo 50g, nhân trần 150g,  Bạch hoa xà thiệt thảo nửa cân. Đem các nguyên liệu nghiền bột rồi mỗi lần lấy đúng 60g để hãm với nước sôi thành trà để uống.

Cách 3: Bồ công anh 50g, đường trắng 30g, nhân trần 1 lạng. Đem nấu nước để uống trong ngày là được. Bài thuốc này sẽ cải thiện tình trạng vàng da cấp tính và có kèm theo sốt. Kể cả những người bị viêm đường mật hoặc nước tiểu màu vàng đậm cũng dùng được.

3. Da bị viêm nhiễm

Lá sen 15g, nhân trần gấp đôi lượng. Đem cả 2 nguyên liệu phơi khô rồi nghiền bột thật mịn. Sau đó mỗi lần thì lấy 1 thìa cà phê nhỏ để pha với nước cùng 1 chút mật ong để uống nước.

4. Chữa bí tiểu

Nhân trần và râu ngô mỗi loại đúng 30g. Đem sắc nước để uống trong ngày là được. Kể cả người bị tiểu rắt, tiểu rắt, tiểu ra máu,… cũng có thể làm cách này.

5. Cải thiện giấc ngủ

Tùy tình trạng bệnh mà bạn lấy khoảng 30 đến 60g nhân trần đem hãm trà hoặc nấu nước để uống. Chỉ sau 1 tuần bạn sẽ có được giấc ngủ ngon hơn đấy! Bạn chỉ nên uống trong ngày thôi. Chứ trước khi đi ngủ thì đừng có uống. Vì có thể gây đau bụng đấy! 

6. Hạ huyết áp tốt

Chỉ cần lấy 1 nắm nhân trần khoảng 30g đem nấu nước để uống hằng ngày là được. Tình trạng huyết áp cao của bạn sẽ được ổn định.

7. Giúp vết thương không bị nhiễm khuẩn

Đối với những vết thương đã nhiễm khuẩn kể các các vết thương hở miệng thì chỉ cần lấy lá nhân trần tươi giã nát rồi đắp vào là được. Nhân trần tươi sẽ làm giảm tình trạng sưng tấy hay nhiễm khuẩn.

8. Người bị bệnh máu khó đông

Những người chỉ cần thương nhẹ hoặc chảy máu 1 xíu thôi. Nhưng nếu máu mà khó đông thì sẽ rất nguy hiểm. Lúc này chỉ cần lấy lá nhân trần tươi, rửa sạch rồi giã nát ra rồi đắp vào chỗ bị thương là được. Máu sẽ mau chóng ngừng chảy.

9. Người bị say nắng dẫn đến cảm, sốt

Cách 1: Nếu vào ngày nắng bạn gặp tình trạng say nắng thì chỉ cần lấy 1 nắm nhân trần đem nấu nước cùng với hành tăm. Rồi lấy nước đó đợi nguội là uống. 

Cách 2: Hoàng cầm và hoạt thạch mỗi thứ đúng 20g. Thêm liên kiều, xạ can, bạch đậu khấu, hoắc hương mỗi thứ đúng 6g. Cuối cùng là mộc thông và thạch cương bồ mỗi vị 8g. Cùng với nhân trần 16g nữa. Đem các nguyên liệu nấu nước uống trong ngày là được.

10. Giải nhiệt

Bông mã đề, nhân trần, bán biên liên mỗi thứ một lượng bằng nhau đem sấy khô rồi nghiền bột. Khi nào dùng thì lấy 3 thìa cà phê to để hãm trà. Uống nhiều lần trong ngày là được.

11. Bảo vệ gan trước tác hại của rượu bia

Nhân trần, hạt muồng sao, rau má khô mỗi thứ số gam bằng nhau. Đem tất cả nấu nước uống để uống nhiều lần trong ngày. Nước này dành cho người hay dùng rượu bia chất kích thích. Nó sẽ bảo vệ gan khỏi các tác nhân gây hại.

12. Ngăn ngừa tình trạng sỏi mật hay viêm túi mật

Bồ công anh, nhân trần mỗi thứ 150g. Thêm râu ngô gấp đôi lượng lên. Đem các nguyên liệu sấy khô rồi nghiền bột. Mỗi ngày dùng đúng 60g đem hòa với nước sôi để làm trà. Dùng trà này nhiều lần trong ngày là được.

13. Viêm gan đã có di chứng

Mạch nha và nhân trần mỗi vị nửa cân. Thêm quất bì giảm ½ lượng. Cho các nguyên liệu sấy khô rồi nghiền bột ra. Khi nào dùng thì lấy đúng 60g hỗn hợp bột hòa với nước sôi và để trong bình kín. Dùng nước này nhiều lần trong ngày.

14. Mắt đau và sưng đỏ

Lấy lá mã đề và nhân trần mỗi thứ 1 nắm to. Đem rửa sạch rồi nấu nước uống. Cứ uống hỗn hợp nước này nhiều lần đến khi bệnh tiến chuyển.

15. Viêm gan dẫn đến vàng da, vàng mắt

Chè xanh 3 g, đại hoàng gấp đôi lượng, nhân trần 30g. Đem các nguyên liệu nấu nước để uống trong ngày là được. Khi dùng thì dùng thay trà.

16. Chướng bụng, ăn không tiêu

Kim tiền thảo và cam thảo nam mỗi vị đúng 10g. Thêm nhân trần 12g nữa. Cho các nguyên liệu đi rửa sạch rồi thái khúc và phơi thật khô. Đem nấu nước để uống sau 3 bữa chính.

17. Hạ sốt

Nhân trần, lá vọng cách mỗi vị đúng 16g. Thêm lá cối xay 12g ữa. Đem các nguyên liệu nấu nước để uống hết trong ngày. Dùng liên tục 3 đến 4 ngày là được.

18. Chân tay lạnh có nhiều mồ hôi

Phụ tử chế 4g. Can khương 12g. Nhân trần gấp đôi lượng. Đem các nguyên liệu sắc nước để uống trong ngày là được.

19. Người tì hư, sắc mặt kém, chán ăn

Cho vào nồi các nguyên liệu gồm đường đỏ, táo tàu vài quả, vài lát gừng khô. Thêm 15g nhân trần đem nấu nước uống. Nhớ ăn cả táo tàu luôn nhé!

20. Hết vàng da

Cho vào nồi chi tử 12g cùng với đại hoàng 8g và hoắc hương 24g.

Nếu tình trạng vàng da nặng có thể tăng hoắc hương lên 50g. Nếu bị nóng trong nhiều thì có thể gia giảm thêm các loại thuốc thanh nhiệt khác. Ví dụ như hoạt thạch, lô căn, hoàng bá,… Nếu bị lạnh nhiều hơn thì dùng các thảo dược. Như  trạch tả, trư linh,.. Các dược liệu này đều có công dụng là lợi tiểu, thẩm thấp, kiện tỳ tốt. Đầy hơi chướng bụng thì dùng hậu phác, chỉ thực để hạ khí. Nếu mạng sườn đau thì thêm chỉ xác hoặc uất kim.

Bài thuốc này thanh nhiệt cực mạnh. Nghĩa là đây là bài thuốc tả. Nên nó chỉ dùng ở trong trường hợp viêm gan virus thể thấp nhiệt mà thôi. Nếu hàn chứng và hư chứng thì không nên dùng bài thuốc này. Nếu có dùng thì cần gia giảm nguyên liệu cho phù hợp là được.

21. Bài thuốc nhân trần ngũ linh tán

Nguyên liệu:

– Bạch truật, trư linh, phục linh mỗi vị đúng 18g.

– Thêm 20g trạch tả, 24g nhân trân và 8g quế chi.

Cách dùng

Đem các nguyên liệu nấu nước uống rồi đem chia thành 3 lần để uống hết trong ngày. Bài thuốc  này được dùng để kiện tỳ, thanh nhiệt, trừ thấp tốt.

Nói đúng hơn thì những người bị viêm gan ở mức độ nhẹ hoặc tiêu hóa bị rối loạn. Thì hoàn toàn có thể dùng bài thuốc này để khắc phục tình trạng bệnh. Bởi vì nó chữa chứng âm hoàng thể tì hư tốt mà.

Bạn cũng có thể gia giảm theo tình trạng bệnh. Tì hư nhiều thì tăng bạch truật lên. Cùng với đó là kết hợp thêm 1 trong 2 bài thuốc sài hồ sơ can than hoặc tiêu dao tán để có được công dung như ý. 

Vùng gan mà đau nhiều thì thêm uất kim, diên hồ sách, khổ luyện tử. Các dược liệu này đều có tác dụng lưu thông máu và hành khí tốt.

Ngoài ra cũng có thể dùng các vị thuốc khác như hạ khô thảo hay kim tiền thảo, sa tiền tử. Các thảo dược này đều có công dụng hoàng đảm tuyệt vời.

3. Những điều cần lưu ý khi sử dụng nhân trần

Có thể thấy nhân trần có nhiều tác dụng. Đồng thời còn là loại nước uống thơm ngon được nhiều người yêu thishc. Chính vì thế mà mọi người thường dùng nó mà không để ý quá nhiều. Thực tế nhân trần cũng như các loại dược liệu khác mà thôi. Nó cũng chỉ dùng cho những đối tượng nhất định. Nghĩa là không phải ai cũng dùng nhân trần được. Cũng như nhân trần không dùng với mọi thảo dược được. Do đó nếu đang có ý định dùng nhân trần thì cần chú ý những điều sau: 

3.1 Những người dùng được nhân trần

Đông y đánh giá nhân trần thanh nhiệt, lợi thấp tốt. Chính vì thế nó hay được dùng để hoàng đản, điều trị tình trạng bí tiểu. Hay các bệnh loét da do phong thấp…

Các nhà nghiên cứu hiện đại cũng chỉ ra rằng nó tốt khi ngăn chặn 1 số vi khuẩn gây ra viêm phổi, viêm não, khuẩn e.coli. Đồng thời nâng cao sức đề kháng cho cơ thể.

Vì thế mà người ta thường dùng nhân trần cho những người sau:

  • Người bị rối loạn lipit máu
  • Người bị vàng da, da bị lở loét
  • Ngăn ngừa ung thư ở những người có nguy cơ cao
  • Người bị nóng gan, gan nhiễm mỡ, chức năng gan kém
  • Người bị viêm loét miệng
  • Trẻ nhỏ bị vàng da do thương hàn
  • Trẻ nhỏ hay người lớn bị các bệnh ngoài da
  • Giun ở trong ống mật

3.2 Những người không dùng nhân trần được

  • Người nào vàng da không phải do thấp nhiệt thì tốt nhất không nên uống nhân trần.
  • Mẹ bầu dùng nhân trần rất có thể bị sảy thai hoặc sinh non. Hoặc bé sinh ra bị thiếu dinh dưỡng. Bởi vì nhân trần làm gan và thận làm việc quá mức. Nó sẽ đào thải các chất dinh dưỡng ra khỏi cơ thể nhiều. Bé trong bụng mẹ không có nhiều dinh dưỡng. Mẹ đang cho con bú cũng vì lý do này mà bị mất sữa.
  • Người không bị bệnh về gan và thận mà dùng nhân trần thì có thể sinh bệnh vì bắt gan và thận làm việc quá sức.
  •  Theo nhiều người thì nhân trần giúp mẹ sau sinh phục hồi nhanh chóng. Nhưng đó là dùng đúng liều lượng thôi. Còn nếu lạm dụng thì sẽ làm mẹ bị mất sữa đấy!

3.3 Không lạm dụng hay kết hợp nhân trần bừa bãi

  • Nhiều người rất hay dùng nhân trần với cam thảo. Nhưng cnh v theế mà tác dụng của nhân trần hay cam thảo bị giảm đi nhiều. Vì nhân trần đắng và cay có tác dụng đào thải. Còn cam thảo thì lại thanh nhiệt, bổ khí, tiêu độc, tốt cho người tì hư vị nhược,… Mặc dù cả 2 cùng tốt nhưng kết hợp với nhau thì lại không hề. Bởi vì cam thảo thì giữ nước còn nhân trần thì lại đào thải. Nhất là tình trạng tăng huyết áp.
  • Nhân trần đào thải nước và dinh dưỡng ra khỏi cơ thể. Nên nếu lạm dụng thì có thể gây hạ huyết áp, mệt mỏi. Người nào nếu huyết áp thấp muốn dùng nhân trần thì thêm gừng vào để uống. Còn nếu không thì sẽ ảnh hưởng để huyết áp tụt quá nhanh.
  • Bạn không nên dùng nhân trần thường xuyên. Bởi vì nguyên tắc của cơ thể là mật không tiết dịch mới cần lợi mật. gan kém mới cần lợi gan. Nếu bản thân bạn hoàn toàn bình thường mà dùng thường xuyên chẳng khác nào bắt gan và mật hoạt động mạnh cả. Tự nhiên chúng sẽ mệt mỏi và mất cân bằng hoạt động rồi sinh bệnh.

3.4 Cẩn thận khi dùng nhân trần

– Hiện tại vẫn còn nhiều thắc mắc cũng như tranh cãi quanh công dụng của nhân trần. Nhưng vẫn có rất nhiều người thích dùng loại cây này nấu nước uống. Nhưng đây cũng là một trong những nguy cơ tiềm ẩn ảnh hưởng đến sức khỏe người dùng.

Vì nhân trần để nấu nước mọi người dùng đều là nhân trần khô. Nếu phơi sấy không đúng cách cộng với bảo quản để bị mốc. Thì khi dùng rất ảnh hưởng đến sức khỏe.

– Hiện tại nhận thấy nhân trần được nhiều người ưa thishc nên người ta thường phun thuốc diệt cỏ để cây mau héo. Hoặc ở các cửa hàng thì được phun thuốc hạn chế ẩm mốc. 

Hiện tại vẫn chưa có báo cáo nào nói rằng dùng những loại nhân trần đó sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe. Nhưng để an toàn cho bạn và người thân trong gia đình thì tốt nhất nên tránh dùng các loại nhân trần này ra. 

3.5 Liều lượng dùng nhân trần khuyến cáo

Nhân trần có thể dùng để nấu nước uống hoặc để pha trà để uống. Nhưng mỗi ngày chỉ được dùng tối đa từ 20 đến 63g là được.

4. Một vài nghiên cứu về công dụng của nhân trần

Nhân trần không chỉ được người xưa nghiên cứu cụ thể mà đến hiện tại người ta cũng dùng khoa học để nghiên cứu nó. Cách này vừa khai thác được nhiều công dụng của nhân trần. Lại vừa giúp người dùng yên tâm hơn khi sử dụng loại dược liệu này.

Theo nhiều nghiên cứu thì nhân trần làm dịch mật bài tiết nhiều hơn, giúp gan được bảo vệ, tuần hoàn máu cũng diễn ra tốt hơn, giảm tình trạng đau nhức, viêm nhiễm. Đồng thời hạ huyết áp tốt, giảm mỡ trong gan cũng tuyệt vời.

Ngoài ra nhân trần còn có thể ngăn cản hoạt động của 1 vài loại vi khuẩn. Ví dụ như e.coli, lỵ, phó thương hàn, song cầu khuẩn gây ra nấm cùng với nhiều bệnh như não hay phổi.

Ngoài ra nó còn giúp nâng cao hệ miễn dịch và giúp cơ thể sản sinh ra nhiều tế bào mới.

Trên các thí nghiệm lâm sàng thì nó có thể điều trị được nhiều bệnh như vàng da do viêm gan, vàng da do thương hàn ở trẻ nhỏ, giun sán…. Cùng với nhiều bệnh khác nữa. Ví dụ như eczema, giảm lipit máu,nấm da,…

5. Kết luận

Trên đây là những công dụng của nhân trần mà bạn có thể tham khảo. Các công dụng này đều có thể điều trị được nhiều bệnh. Nhưng đó cũng chỉ là các bài thuốc dân gian mà thôi. Do đó cần cân nhắc kỹ trước khi sử dụng. Tốt nhất là nên tham khảo ý kiến bác sĩ để điều trị cho an toàn.

5/5 - (1 bình chọn)
5/5 - (1 bình chọn)